หนังสือภาพจากญี่ปุ่น

หากพิจารณาในด้านความหลากหลายและปริมาณแล้ว โลกหนังสือสำหรับเด็กนั้นไม่ได้แตกต่างจากโลกหนังสือของผู้ใหญ่เลยเพียงแต่ในโลกของหนังสือภาพนั้น มีหนังสือที่สามารถจับความรู้สึกและเข้าถึงจิตใจของเด็กๆ ได้จำนวนน้อย ตลาดหนังสือของเมืองไทยจึงประกอบด้วยหนังสือหลายสัญชาติ รวมถึงหนังสือภาพจากญี่ปุ่นที่จะพูดถึงในคราวนี้ และตั้งใจอยากพูดถึงเรื่องนี้เพื่อคลายข้อสงสัยเกี่ยวกับหนังสือต่างชาติในบ้านเราไปพร้อมกัน ด้วยเหตุที่ได้รับการสอบถามบ่อยและต่อเนื่องมานานแล้วว่าหนังสือภาพจากญี่ปุ่นนั้นเป็นการรุกรานทางวัฒนธรรมหรือไม่

ฟังคำถามแล้วก็รู้สึกแปลกใจมากเนื่องจากเป็นคำถามที่มีต่อหนังสือภาพจากญี่ปุ่นเท่านั้น แต่ไม่มีใครถามเช่นนี้กับหนังสือฝรั่ง เข้าใจว่าผู้ถามคงรู้สึกว่าญี่ปุ่นไม่น่าไว้ใจ ในขณะที่เรานับถือฝรั่งกันสุดจิตสุดใจ ฝรั่งดูเก่งไปหมด ดูดีไปหมด แต่ญี่ปุ่นนั้นแตกต่างไปในความรู้สึก

เมื่อเป็นเช่นนี้หนังสือจากภาพญี่ปุ่นก็เลยถูกมองอย่างหวาดระแวงว่าจะมาตลบหลังเอาประโยชน์จากลูกหลานของเรา แต่ไม่เคยสงสัยฝรั่งทั้งๆ ที่ฝรั่งนั้นมีพฤติกรรมที่เลวร้ายกว่าหลายเท่าและยาวนาน แต่เราไม่ใส่ใจเพราะเรานับถือฝรั่งมากกว่าใครๆ

หนังสือสำหรับเด็กนั้นเป็นสากล ความเป็นหนังสือที่ดีสำหรับเด็กก็เป็นสากล เพราะพฤติกรรมความสนใจและกระบวนการเรียนรู้ของเด็กนั้นเหมือนกันทุกคนไม่ว่าจะเกิดอยู่ที่ใด การเลี้ยงดูและวัฒนธรรมในสังคมที่แตกต่างเท่านั้น ทำให้เราโตมาเป็นคนที่คิดต่างกัน ทำต่างกัน ดังนั้น หนังสือสำหรับเด็กจึงไม่มีกรอบของสัญชาติและเชื้อชาติ ดังที่ชาวญี่ปุ่นยืดอกพูดอย่างภาคภูมิใจว่าประเทศของตนมีหนังสือสำหรับเด็กหลากหลายและมากที่สุดในโลก เพราะเขาเข้าใจคุณประโยชน์ของนิทานและหนังสือสำหรับเด็ก กระทั่งหลายครั้งประเทศเจ้าของเดิมยังต้องเดินทางไปหาซื้อหนังสือของตนที่ญี่ปุ่นเพราะที่บ้านเกิดนั้นสูญหายไปหมด มีเหลืออยู่ก็แต่ที่ญี่ปุ่นเท่านั้น

นอกจากจะซื้อหนังสือของชาติต่าง ๆ มาแปลแล้ว ชาวญี่ปุ่นยังเข้าไปศึกษานิทานพื้นบ้านของประเทศต่าง ๆ แล้วผลิตออกมาเป็นผลงานในระดับคุณภาพไว้ให้ลูกหลานใช้เรียนรู้ โดยที่เจ้าของนิทานได้แต่มองด้วยสายตาละห้อยและหนังสือนั้นเขาก็ทำได้ดีจนไม่มีที่ติ เช่น หัวผักกาดยักษ์ นิทานพื้นบ้านรัสเซียที่ชาวญี่ปุ่นเอามาทั้งวิธีการวาดภาพและเรื่องราวซึ่งถ้าไม่บอกชื่อใครๆ ก็ต้องคิดว่าวาดโดยชาวรัสเซีย

เด็ก ๆ ชาวญี่ปุ่นรุ่นแล้วรุ่นเล่าจึงมีโอกาสฟังนิทานและอ่านหนังสือจากทั่วโลกอย่างสม่ำเสมอ กระทั่งชาวญี่ปุ่นสามารถสร้างสรรค์หนังสือชั้นดีระดับโลกขึ้นมาอย่างมากมายและได้รับการตีพิมพ์เป็นภาษาต่างๆ ไม่แพ้หนังสือจากอังกฤษ เยอรมนีและกลุ่มสแกนดิเนเวีย ซึ่งต่างยึดกุมหนังสือหลักๆ ของโลกไว้มากมายและยาวนานกว่าร้อยปี

วันนี้ชาวญี่ปุ่นสามารถผลิตหนังสือชั้นเลิศได้ในทุกๆ กลุ่มรวมถึงหนังสือการ์ตูนดีๆ อย่างโดราเอมอน ของฟูจิโกะ เอฟ ฟูจิโอะ ที่กลายเป็นความมหัศจรรย์ของโลกไปแล้ว รวมทั้งสร้างนักเขียนระดับรางวัลโนเบลช่วยกู้หน้าชาวผิวเหลืองเอาไว้ได้

เมื่อหันมามองที่บ้านเรา จึงเข้าใจดีว่าผู้ที่รักหนังสือภาพสำหรับเด็กและมีโอกาสสัมผัสหนังสือที่หลากหลายของประเทศญี่ปุ่นอย่าง พรอนงค์ นิยมค้า (ผู้ที่ชาวไทสร้างสรรค์เรียกว่าอาจารย์) จึงไม่อาจทนนิ่งเฉยอยู่โดยไม่ทำอะไร เธอแปลหนังสือจากญี่ปุ่นให้เด็กๆ บ้านเราได้อ่านมาตลอดเวลากว่ายี่สิบปี รวมหลายสิบเล่มทั้งยังรู้จักหนังสือดีของฝรั่งหลายๆเล่มจากญี่ปุ่น เช่น แพะสามตัวของนอร์เวย์และขนมปังกลม กลิ้ง กลิ้ง ของรัสเซีย (เป็นหนึ่งในงานจำนวนน้อยที่เธอแปลจากหนังสือตะวันตก)

“พรอนงค์ นิยมค้า” จึงน่าจะเป็นผู้แปลหนังสือภาพจากญี่ปุ่นที่มีผลงานมากกว่าใครและล้วนเป็น หนังสือคุณภาพทั้งสิ้น ตั้งแต่หนังสือชุดน้องหมี , อึ , ตด , กุริกับกุระเดินทางไกล , อนุบาลช้างเบิ้ม อันเป็นผลงานแปลรุ่นแรกๆ ที่อยู่ยงมาจนถึงวันนี้รวมถึงผลงานล่าสุด “อาบน้ำสนุกจัง” ซึ่งเป็นงานประพันธ์ ของ “เคียวโกะ มัตษุโอกะ” ผู้ก่อตั้งห้องสมุดเด็กโตเกียว ผู้ที่คนทั่วไปรู้จักและนับถือ เพราะความใส่ใจต่อการส่งเสริมการเรียนรู้ของลูกหลาน หนังสือภาพของญี่ปุ่นจึงมีความพิถีพิถัน ทั้งเนื้อเรื่องและการนำเสนอที่โดนใจทั้งเด็กๆ และผู้ใหญ่