หนังสือชุดเล่น (เล่นกลางแจ้ง เล่นริมน้ำ เล่นในป่า)

นักประพันธ์หนังสือภาพ สำหรับเด็กชาวไทยที่มีผลงานเข้าสู่ตลาดโลกนั้นมีหยิบมือเดียวมีน้อยจนใช้นิ้วนับได้ไม่กี่นิ้ว “ปรีดา ปัญญาจันทร์” หรือครูปรีดา เป็นหนึ่งในจำนวนน้อยนิดเหล่านั้น เป็นคู่หูมั่นคงกับ “ชีวัน วิสาสะ” ศิษย์ผู้น้อง ทั้งในเรื่องการผลิตหนังสือ และการเป็นผู้ฝึกอบรมศิลปะสำหรับเด็ก หนังสือสำหรับเด็กและเล่านิทานมายาวนานกว่ายี่สิบปี ทั้งสองตระเวนแบ่งปันความรู้แก่ครูและพ่อแม่มาทั่วประเทศ เป็นครูของครูจำนวนมหาศาล รวมทั้งผู้เขียนที่ได้รับความรู้จากทั้งสองท่านจนได้มาทำโครงการนำหนังสือภาพสู่การเรียนรู้สำหรับเด็กๆกว่าร้อยชุมชนในหลายปีที่ผ่านมา

(ครูปรีดา เองเคยเป็นนายกสมาคมไทสร้างสรรค์ในขณะที่ครูชีวัน เป็นอุปนายกมายาวนาน) ทั้งสองท่านจึงเป็นที่มาของความเคลื่อนไหวสำหรับเด็กที่สมาคมไทสร้างสรรค์ ริเริ่มเมื่อหลายปีก่อนสืบเนื่องมาจนทุกวันนี้

“เล่นกลางแจ้ง” เป็นหนึ่งในสมาชิกหนังสือชุดเล่น อันประกอบด้วย เล่นในป่า เล่นริมน้ำ และเล่นกลางแจ้ง ซึ่งเล่มนี้ครูปรีดาได้ประพันธ์ขึ้นเมื่อหลายปีก่อน ในยุคเริ่มต้นทำหนังสือสำหรับเด็ก แล้วนำมาปรับให้ทันสมัยขึ้น แน่นขึ้นด้วยคำร้อยเรียงของครูชีวัน เพิ่มตัวละครบางตัวเข้ามา และเพิ่มเติมข้อมูลการเล่นของเด็กๆเอาไว้ในตอนท้าย ซึ่งเป็นประโยชน์สำหรับผู้คนในยุคสมัยที่ไม่ได้เติบโตในชนบท ไม่รู้จักการละเล่นตามธรรมชาติ ไม่เคยแก้ผ้าเล่นน้ำในวัยเด็ก

ความน่าสนใจของหนังสือชุดนี้อยู่ที่ความมีชีวิตชีวาของเด็กๆในชนบทที่ได้เล่นอย่างอิสระท่ามกลางธรรมชาติและสูญหายไปจากสังคมส่วนใหญ่ของเรา ทั้งบอกเรา(และเด็กๆ)ด้วยว่าสังคมเดิมของเรานั้น อบอุ่นเต็มไปด้วยเพื่อนในโลกที่เป็นมิตรต่อเด็กๆ หนังสือเข้าถึงและเข้าใจความต้องการผจญภัยตามวัย ที่เด็กๆทุกคนมีอยู่ในตัวและที่สำคัญคือ ทั้งหลายที่ปรากฏในหนังสือเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจริง ไม่ดัด ไม่ปรุงแต่ง และยังคงเกิดขึ้นอยู่ในบ้านป่าที่มีเด็กๆและผู้ใหญ่อยู่ จึงไม่แปลกใจที่องค์กรในวงการหนังสือภาพสำหรับเด็ก ขอนำต้นฉบับไปแสดงอยู่ในสหรัฐอเมริกาอย่างยาวนาน

ครูปรีดานั้นถนัดงานสะอาด ใส ตรงไปตรงมาตามบุคลิกของตน(ของชาวหนองคาย) เห็นได้จากทั้งชุดนี้ ชุดต้นไม้ และชุดดอกไม้ที่ออกมาก่อนหน้านี้ ส่วนผู้เขียนชอบชุดเล่นนี้เป็นพิเศษ ในความรู้สึก อบอุ่น สบาย ลดความจริงจังลงจากชุดต้นไม้ และลดความเจิดจ้าของชุดดอกไม้ลง เป็นความโปร่งสบาย ไม่เกร็ง มีอากาศให้หายใจและพักสายตาได้มากขึ้น

ดูงานรวมๆของครูปรีดาแล้วคล้ายจะสนใจ และถนัดงานกึ่งสารคดีสำหรับเด็กเป็นพิเศษ ดังได้เห็น ความสำเร็จของงานทุกชุดที่ผ่านมานอกเหนือจาก “เม่นหลบฝน” อันลือลั่นและเป็นงานคลาสสิกไปแล้ว ในขณะที่ผู้เขียนมีความหวังอยู่ลึกๆว่าวันหนึ่งครูปรีดาคงจะนำความสามารถการวาดภาพลายเส้นอันงดงามมาถ่ายทอดเป็นหนังสือสำหรับเด็กด้วยบ้าง