สมาชิก-ชุมชน กับบทบาทต่อห้องสมุดเด็กในชนบท

การเกิดขึ้นของห้องสมุดเด็กทุกแห่ง มีองค์ประกอบสำคัญร่วมกันอยู่ประการหนึ่งคือ การมีส่วนร่วมของสมาชิกและชุมชน โดยห้องสมุดเด็กส่วนใหญ่ตั้งเคียงคู่อยู่กับศูนย์พัฒนาเด็กเล็กหรือศูนย์ อบรมเด็กก่อนเกณฑ์ในวัด ดังนั้นผู้เป็นเจ้าภาพแรกในการดูแลห้องสมุด คือ ครูพี่เลี้ยงหรือผู้ดูแลเด็ก หากบริหารจัดการโดยขาดการช่วยเหลือสนับสนุนจากผู้นำชุมชนและองค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่นเสียแล้ว การดำเนินงานมักล้มเหลว เพราะขาดงบประมาณจัดหาหนังสือใหม่ ๆ มาเพิ่มเติม ผู้ดูแลห้องสมุดก็ต้องทำงานหนักตามลำพังโดยไม่มีใครรู้เห็น ต้องเปิดห้องสมุดถึงเย็นทุกวัน รวมทั้งวันหยุด ดังนั้นห้องสมุดที่เข้มแข็งจึงเป็นห้องสมุดที่ผู้นำชุมชนใส่ใจ สนใจ และให้ความช่วยเหลือ รวมทั้ง องค์การบริหารท้องถิ่นที่ต้องสนับสนุนเบี้ยเลี้ยงทำงานล่วงเวลาให้ผู้ดูแล ห้องสมุด การกำหนดแนวทางเพื่อแสวงหาการมีส่วนร่วมของชุมชนจึงเป็นดัชนีชี้วัดความ ยั่งยืนของห้องสมุด ซึ่งน่าจะถือได้ว่าเป็นปัจจัยหลักที่ต้องแสวงหาให้ได้สำหรับห้องสมุดเด็กและครอบครัวนั้น สมาชิกมีส่วนร่วมในการจัดซื้อหนังสือเข้าห้องสมุด หลังจากที่เจ้าหน้าที่แนะนำหนังสือใหม่บนกระดานแนะนำประจำ สมาชิกหลายคนใช้วิธีบริจาคเงินสมทบหรือบริจาคเงินตามราคาปกแล้วห้องสมุดจัด ซื้อพร้อมกับระบุชื่อผู้บริจาคไว้ในหนังสือ ต่อมาจึงกลายเป็นระบบปกติที่ทุกคนรับรู้และสามารถสนับสนุนได้