เส้นทางแห่งการอ่าน
เด็กๆนั้นอยู่บนเส้นทาง “การอ่าน” นับแต่วันที่พวกเขาลืมตาขึ้นมาดูโลก เริ่มตั้งแต่การได้ยินเสียง จากนั้นก็หันหาสิ่งที่เคลื่อนไหว ตลอดเวลาที่เราพูดคุยกับทารก ชี้ชวนให้ดูนั่น ดูนี่ หรือการที่เราตอบสนองเสียงร้องของพวกเขา เหล่านี้คือ ก้าวแรกที่นำทารกย่างเข้าสู่หนทางการเรียนรู้ภาษา “การอ่าน” เป็นสิ่งสำคัญในการเรียนรู้ภาษา
การเริ่มต้นเรียนรู้ภาษานั้น ประกอบด้วยส่วนสำคัญสี่ส่วน คือ การฟัง พูด ขีดเขียนและอ่าน ทั้งสี่ประการนี้ล้วนแต่มีความสำคัญที่เอื้อต่อกันและกัน จะขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปไม่ได้ เรามาดูกันว่า การพูดจาสื่อสารของพ่อแม่ผู้ปกครองนั้นสำคัญ และสามารถหล่อหลอมลูกๆได้อย่างไร เนื่องจากเด็กๆในวัยทารกจึงถึงหกขวบเป็นวัยที่สำคัญที่สุดในการเรียนรู้ทักษะที่จำเป็นต่อการเป็นนักอ่าน ดังนั้นประเด็นข้างล่างนี้ จึงเป็นเรื่องประเด็นหลักๆที่สำคัญต่อการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของลูกๆ
- การพูดคุยกับลูก การอ่านหนังสือให้ลูกฟัง การช่วยลูกให้อ่านและช่วยให้ความหมายของคำที่อ่าน การทำให้ลูกเห็นว่าการอ่านนั้นสำคัญอย่างไร และกิจกรรมต่อเนื่องจากการอ่าน คุณพ่อคุณแม่โปรดระลึกไว้เสมอว่า เด็กๆนั้นเรียนรู้ได้ไม่เท่ากัน และแม้ว่าพวกเขาจะเรียนรู้สิ่งใหม่ๆอยู่ตลอดเวลา แต่ก็อาจจะยังชอบหนังสือเล่มเดิม กิจกรรมเดิมๆตั้งแต่เมื่อครั้งยังเป็นเด็กตัวเล็กๆ
ดังนั้น พ่อแม่ผู้ปกครองจึงเป็นผู้ที่รู้ดีที่สุดว่า หนังสือเล่มไหนและกิจกรรมอะไรที่จะทำให้ลูกๆสนุกและมีความสุข พ่อแม่คือครูคนแรกของลูก แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า เราจะต้องเป็นนักสอนอ่านสำหรับลูก การให้เวลาและการทำให้ลูกสนุกและแสดงความสนใจ รวมทั้งสร้างความพอใจแก่ลูกต่างหากที่เราจะต้องทำ เด็กๆเริ่มเป็นนักอ่านอย่างค่อยเป็นค่อยไป จนกระทั่งเจ็ดปีผ่านไปนั่นละ พวกเขาจึงจะเป็น “นักอ่าน” อย่างเต็มตัว บางคนอ่านหนังสือได้นานกว่าทำอย่างอื่น ขณะที่บางคนก็ยังต้องการความช่วยเหลือด้านการอ่านมากเป็นพิเศษ หากเราพาเด็กๆเดินมาถูกทางนับแต่ช่วงเริ่มต้นของชีวิต การอ่านที่ว่ายากเย็นที่สุดก็จะผ่านพ้นไปได้ด้วยดี
เด็กคนหนึ่งจะเรียนรู้ “การอ่าน” อย่างเป็นขั้นเป็นตอน ทีละเล็กทีละน้อยเพื่อสะสมเป็นรากฐาน เด็กๆก่อนหกขวบทุกคน จะเริ่มเรียนรู้จากการได้ยิน มองดู มีปฏิกิริยาต่อสิ่งเร้า จากนั้นจึงเริ่มรู้จักการฟัง เริ่มหัดพูด ทำเป็น “อ่าน” และเริ่มเรียนรู้จักสิ่งต่างๆในหนังสือ หัดขีดเขี่ยและวาดรูป แล้วจึงค่อยรู้จักตัวอักษร พยายามเปล่งเสียงตาม รู้จักเชื่อมโยงตัวอักษรกับเสียง ก่อนจะคาดเดาเรื่องราวในหน้าถัดไปได้ แล้วจึงจะเริ่มเขียนเป็นคำ เป็นประโยคง่ายๆ ในท้ายที่สุด เด็กๆก็จะอ่านเรื่องราวทั้งหมดเองได้ บางทีเด็กๆอาจจะทำได้มากกว่าหนึ่งขั้นในช่วงเวลาเดียวกันนั้น ในความเป็นจริงก็คือ แม้ว่าเด็กๆจะก้าวหน้าไปมาก แต่พวกเขาก็ยังคงชอบที่จะทำเรื่องง่ายๆด้วยเช่นกัน นี่คือธรรมชาติของเด็ก ความก้าวหน้าเป็นขั้นๆของเด็กที่เสนอมานั้น เป็นเพียงข้อมูลกว้างๆเพื่อให้เห็นว่า เด็กพัฒนากระบวนการเรียนรู้การอ่านและการเขียนอย่างไร
เด็กทารกพยายามเลียนเสียง พวกเขา “อ่าน” สีหน้าท่าทางของพ่อแม่ จากการเคลื่อนไหวมือไม้ นั่นคือเหตุผลว่า ทำไมการพูดคุยสื่อสาร การยิ้มหัว การแสดงท่าทางกับเด็กทารกจึงเป็นสิ่งจำเป็น การฟังเสียงของพ่อแม่คือ บันไดขั้นแรกของการเป็นนักอ่าน เพราะมันกระตุ้นให้พวกเขาชื่นชอบภาษาและเรียนรู้คำ เมื่ออยู่ในวัยนี้ สิ่งที่ดีที่สุดที่พ่อแม่จะทำได้คือ การพูดคุยและร้องเพลงให้ลูกฟัง เมื่อลูกเริ่มโตขึ้น การพูดคุยก็ยังจำเป็นอยู่ อาจจะเริ่มมีการตั้งคำถามว่าลูกทำอะไรอยู่ ถามถึงเรื่องราวในหนังสือที่อ่านด้วยกัน ทำให้ลูกรู้ว่าคุณกำลังฟังพวกเขาอยู่อย่างตั้งใจ เปิดโอกาสให้ลูกได้ฝึกใช้คำ กระตุ้นให้ลูกได้มีโอกาสคิดถึงสิ่งที่กำลังพูดถึง และต้องแสดงให้ลูกเห็นว่าเราเคารพในสิ่งที่ลูกรู้ และเคารพความสามารถในการเรียนรู้ของลูก
ลองหลับตานึกภาพว่า มีลูกนั่งอยู่บนตัก แล้วเราอ่านหนังสือให้ฟังว่า มีความแตกต่างอย่างไรกับการพูดคุยธรรมดา ต่อมา ลองชี้ชวนให้ลูกได้ดูภาพ บอกเล่าเรื่องราวอย่างมีชีวิตชีวา เพียงเท่านี้ พ่อแม่ก็ก้าวหน้ามาอีกขั้น ก้าวผ่านกิจกรรมพูดคุยธรรมดาๆ มาแล้ว การเล่าให้ลูกฟังถึงเรื่องและภาพที่ปรากฏในหนังสือ ก็คือ การเริ่มพาลูกเข้าสู่เส้นทางแห่งการอ่านแล้ว
