หนังสืออาจไม่ใช้อ่าน แท่งไม้อาจไม่ใช้เรียง

พวกเราผู้ใหญ่ชอบกำหนดลงไปว่า หนังสือคือของสำหรับใช้อ่านหรือดู แท่งไม้มีไว้เรียงเล่นต่อกันแต่สำหรับเด็กเล็กนั้นหนังสือไม่จำเป็นต้องใช้สำหรับอ่านและแท่งไม้ไม่จำเป็นต้องเอาไว้ใช้เรียงเล่น

ไม่เฉพาะแต่หนังสือหรือแท่งไม้เท่านั้นของเล่นทุกชนิด ผู้ใหญ่มักคิดกำหนดวิธีการเล่นเอาไว้ พอเด็กไม่ได้เล่นตามวิธีที่ผู้ใหญ่คิด พ่อแม่ก็ไม่พอใจคอยเตือนว่าต้องเล่นแบบนี้สิลูก อันที่จริงถ้าเด็กคิดวิธีของแกเองและสนุกสนานพอใจกับการเล่นของแกไม่ว่าจะเป็นวิธีการเช่นใด ก็น่าจะบรรลุวัตถุประสงค์ของการเล่นเหมือนกัน การที่ผู้ใหญ่ไปจำกัดให้เล่นตามความคิดของตน กลับกลายเป็นการเด็ดหน่อของความคิดสร้างสรรค์และทำให้เด็กหมดความอยากเล่นด้วย

หนังสือนั้น บางครั้งก็ถูกเด็กใช้สำหรับสร้างอุโมงค์ บางครั้งก็เป็นกระดาษวาดรูปและบางครั้งก็เป็นของสำหรับฉีกเล่น การที่ผู้ใหญ่กำหนดไว้ว่าหนังสือมีไว้อ่านแต่อย่างเดียวนั้น ให้ผลร้ายยิ่งกว่าการไม่ให้เด็กจับหนังสือเลยเสียอีก เมื่อเด็กโตขึ้นแกก็รู้เองว่าหนังสือมีไว้อ่านจึงจะสนุกที่สุด โดยเราไม่ต้องสอน

สำหรับเด็กแล้ว ไม่มีของเล่นอะไรที่น่าเบื่อหน่ายไปกว่าของเล่นสำเร็จรูปที่แกแต่งเติมเคลื่อนย้ายอะไรไม่ได้เลย ถึงจะเป็นของเล่นราคาแพงสักแค่ไหน ถ้าไม่มีส่วนให้เด็กได้มีโอกาสคิดแต่งเติมละก็ ไม่ใช่ของมีค่าสำหรับเด็กเลย

พ่อแม่ทั้งหลายคงมีประสบการณ์ที่ว่าตอนมีลูกคนแรกมักจะซื้อของเล่นมามากมายจนเกินความต้องการ แต่พอถึงลูกคนที่สองกลับไม่ค่อยได้ซื้อของเล่นเท่าไรนัก ทั้งนี้เพราะพ่อแม่รู้ว่า ถึงผู้ใหญ่จะซื้อของเล่นที่คิดว่าดีให้ เด็กกลับไม่ชอบใจเท่าไรนัก สำหรับเด็กแล้ว ทุกสิ่งที่มองเห็น ทุกสิ่งที่จับต้องได้ คือของเล่น ของเล่นสำเร็จรูปที่มีไว้ให้เล่นแบบสำเร็จรูปจึงไม่มีความจำเป็นสำหรับเด็กเลย